Trước khi tìm hiểu chi tiết về phác đồ trị mụn trứng cá hãy tìm hiểu qua nguyên nhân gây mụn. Mụn trứng cá xuất hiện do tăng tiết chất bã và viêm của nang lông tuyến bã. Chúng biểu hiện bằng nhiều loại tổn thương khác nhau như mụn cám, mụn mủ, mụn bọc, nang,…
Nguyên nhân dẫn đến mụn trứng cá có thể kể đến như: Do tăng tiết chất bã, sừng hóa cổ nang lông, sự hoạt động của vi khuẩn propionibacterium acnes, ảnh hưởng yếu tố của thời tiết, tính chất công việc, di truyền, tuổi tác, chế độ ăn uống,…
Mục đích của phác đồ điều trị mụn trứng cá Bộ Y Tế là chống lại tình trạng nhiễm khuẩn, điều tiết chất bã và chống dày sừng cổ tuyến bã dưới da. Phương pháp điều trị sẽ dùng thuốc dạng uống, dạng bôi và liệu pháp kỹ thuật tác động đến mụn từ đó cải thiện vấn đề.
Thuốc bôi tại chỗ điều trị mụn trứng cá
Thuốc bôi ngoài da điều trị mụn trứng cá hẳn đã không còn quá xa lạ với các chị em. Trên thị trường có nhiều dòng sản phẩm nên việc lựa chọn thuốc bôi phù hợp càng khó khăn hơn.
Trong phác đồ điều trị mụn của Bộ Y Tế sẽ sử dụng các loại thuốc bôi như sau:
Thuốc chứa Retinoid
Loại thuốc này có công dụng làm tiêu nhân mụn, chống viêm đồng thời ngăn ngừa sự hình thành của nhân mụn,… Tuy nhiên trong quá trình sử dụng sẽ mang đến một số tác dụng phụ trong thời gian đầu như:
Hồng ban tróc vảy ngoài da.
Da bị nhạy cảm với ánh sáng đặc biệt là tia chiếu của mặt trời.
Khô và đỏ da,…
Thuốc Benzoyl peroxid
Benzoyl peroxid là một loại thuốc diệt khuẩn tác dụng rộng. Khi bôi lên da sẽ làm giảm đáng kể lượng P.acnes và axit béo tự do của tuyến bã. Đồng thời thuốc còn giúp tiêu nhân mụn, chống viêm. Sản phẩm được điều chế ở ba dạng là kem bôi, gel và chất làm sạch nồng động 2,5% đến 10%.
Đi kèm đó, thuốc Benzyl peroxid còn có những tác dụng phụ khác như nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, có thể dẫn đến khô da. Do đó người bệnh cần thận trọng, tuân thủ liều lượng hướng dẫn của các bác sĩ.
Thuốc kháng sinh
Kháng sinh dùng trong điều trị mụn trứng cá có tác dụng tiêu diệt khuẩn P.acnes, chống viêm nhờ tác động ức chế hóa ứng động của bạch cầu trung tính. Thuốc dùng có dạng dung dịch tan trong cồn, gel và lotion giúp làm giảm triệu chứng kích thích của da. Sản phẩm có thể kết hợp với các loại thuốc khác để làm giảm sự đề kháng như:
Thuốc acid azelaic
Acid azelaic là loại thuốc trị mụn trứng cá có công dụng kìm khuẩn và ngăn chặn quá trình hình thành nhân mụn dưới da. Hiện tại sản phẩm có bán rộng rãi tại các hiệu thuốc dưới dạng cream 20%. Khi dùng sẽ có tác dụng phụ như ngứa, có cảm giác bỏng da tại chỗ nên người bệnh cần chú ý.
Các loại thuốc bôi điều trị ngoài da trên có thể dùng kết hợp với nhau nếu tình trạng mụn kéo dài, khó chấm dứt. Tuy nhiên khi phối hợp dùng thuốc phải hỏi qua ý kiến bác sĩ, không nên tự ý áp dụng.
Thuốc uống dùng toàn thân trong điều trị mụn
Bên cạnh dùng thuốc bôi tại chỗ thì thuốc uống cũng được sử dụng trong phác đồ điều trị mụn trứng cá của Bộ Y Tế. Cụ thể các loại thuốc được dùng gồm có:
Thuốc uống kháng sinh dùng toàn thân:
Tùy vào tình trạng mụn của từng người, các bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh hai loại thuốc kháng sinh toàn thân như:
Thuốc Doxycyclin 100mg dùng trong 30 ngày đầu, sau đó chuyển sang dùng loại 50mg trong thời gian từ 2 đến 3 tháng.
Thuốc Tetracyclin 1,5g dùng trong 8 ngày hoặc dùng 0,25g trong 30 ngày hoặc đến khi khỏi hẳn.
Khi dùng thuốc kháng sinh toàn thân người bệnh sẽ có thể gặp các tác dụng phụ đi kèm như nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, rối loạn tiêu hóa.
Thuốc uống Isotretinoin
Loại thuốc này có tác dụng thúc đẩy quá trình làm tiêu sừng và ức chế khả năng tự sản sinh chất bã của da. Liều dùng thuốc Isotretinoin cụ thể như sau:
Đối với trường hợp dùng tấn công: 0,5 đến 1mg/kg/ngày, dùng trong 4 tháng.
Đối với trường hợp dùng duy trì: 0,2 – 0,3 mg/kg/ngày, dùng trong vòng 2 đến 3 tháng.
Thuốc có thể có tác dụng phụ như kích thích mắt, làm khô da, bong da, môi và gây loét ở miệng.
Chú ý, với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú và trẻ em dưới 16 tuổi không nên sử dụng thuốc.
Thuốc dùng toàn thân loại Hormon
Thuốc dùng đối kháng với androgen có gốc tự nhiên nên người dùng cần phải chú ý và nghe theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Cách dùng thuốc như sau:
Một vỉ có 21 viên uống liên tục kể bắt đầu từ thời gian hành kinh mỗi ngày 1 viên sau đó dừng 1 tuần.
Thời gian dùng thuốc sẽ kéo dài trong vòng 3 đến 6 tháng.
Ngoài ra còn có những loại thuốc khác như vitamin B2, kẽm, bepanthen,…
Liệu pháp kỹ thuật trong phác đồ điều trị mụn trứng cá
Ngoài việc dùng thuốc thì mụn trứng cá, người bệnh còn có thể điều trị bằng liệu pháp kỹ thuật. Một số biện pháp kỹ thuật trị mụn có thể kể đến như:
Liệu pháp chiếu sáng sinh học
Chiếu sáng sinh học sẽ tùy theo bước sóng để áp dụng cho từng trường hợp cần điều trị. Ánh sáng xanh sẽ dùng làm biến đổi porphyrin của vi khuẩn, tiêu diệt hại khuẩn gây mụn.
Còn ánh sáng đỏ sẽ tăng lưu thông máu đến quá trình nuôi dưỡng da, tác động sâu vào biểu bì, kích thích sợi mô liên kết từ đó tăng khả năng lưu thông máu. Có thể kết hợp ánh sáng xanh và đỏ trong điều trị mụn để đạt hiệu quả cao nhất. Chiếu sáng xanh 5 – 7 ngày một lần tình trạng mụn được cải thiện rõ rệt.
Liệu pháp lăn kim điều trị mụn
Liệu pháp lăn kim nông bằng máy hiện nay cũng được sử dụng khá phổ biến trong điều trị mụn. Phương pháp này sẽ loại bỏ tế bào sừng già, tránh gây bí tắc phễu nang lông đồng thời tạo đường dẫn giúp dưỡng chất đi sâu vào da, kích thích tái tạo một tế bào mới.
Sau lăn kim bạn sẽ có cảm giác mụn nổi nhiều hơn bởi mụn ẩn dưới da đang được đẩy trồi lên, quá trình điều trị mụn được hiệu quả hơn.
Liệu pháp chủ động lấy nhân mụn
Lấy nhân mụn sớm ra khỏi da sẽ giúp bạn cải thiện vấn đề viêm nhiễm, lây lan đồng thời hạn chế sự phát triển của mụn khi chăm sóc da sai cách. Quá trình lấy mụn phần phải chú ý đến các vấn đề sau:
Nếu lấy mụn đang viêm thì phải dùng dụng cụ đã được tiệt trùng.
Không được dùng tay không để lấy nhân mụn.
Tránh sử dụng lực mạnh khi đang lấy nhân mụn bởi sẽ khiến tình trạng viêm nặng hơn, dễ bị sẹo thâm, sẹo rỗ.
Liệu pháp chemical peel
Liệu pháp Chemical Peel là phương pháp dùng sản phẩm hóa học để làm bong tế bào chết trên da, giảm tình trạng nhờn, điều trị mụn và nâng tông da. Các sản phẩm dùng trong phương pháp Peel có thể kể đến như:
Ngoài ra, mụn trứng cá còn có thể điều trị bằng các sản phẩm trị mụn như sữa rửa mặt, kem thoa mụn, kem dưỡng,… Khi chọn sản phẩm chăm sóc da bạn nên hỏi qua ý kiến bác sĩ và dược sĩ để chọn được loại phù hợp với da của mình.
Những lưu ý cần biết trong và sau khi điều trị mụn
Áp dụng phác đồ điều trị mụn trứng cá sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng mụn nhạy cảm của làn da một cách đáng kể. Bên cạnh đó, quá trình chăm sóc mụn bạn nên chú ý đến một số vấn đề khác như sau:
Sau khi nặn mụn thì cần phải làm dịu làn da để chống lại sự kích ứng.
Sử dụng kem hỗ trợ điều trị để ngăn ngừa sẹo, tạo ra một lớp hàng rào bảo vệ cho làn da của bạn.
Tránh chạm tay trực tiếp lên da để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, đẩy nhanh quá trình làm lành vết thương, phòng ngừa sẹo và thâm vĩnh viễn.
Tránh trang điểm và chăm sóc da quá dày bởi làm như vậy sẽ khiến cho lỗ chân lông bị tắc, dễ dẫn đến nhiễm khuẩn.
Khi rửa mặt chỉ nên xoa nhẹ nhàng, massage bởi da mặt lúc này rất nhạy cảm.
Sau điều trị mụn nên tạm dừng nước hoa hồng 1 đến 2 ngày bởi thành phần trong toner có thể khiến da bị kích ứng hoặc khô.
Hạn chế đi xông hơi bởi biện pháp chăm sóc da này sẽ khiến da nhạy cảm và dễ bị vỡ mao mạch.
Cẩn thận khi massage mặt, tốt nhất là không nên mát xa sau khi điều trị mụn.
Nên cân nhắc về thời gian luyện tập thể thao bởi mồ hôi tiết ra nhiều có thể dẫn đến gây bít tắc lỗ chân lông.
Không nên tẩy tế bào chết sau khi điều trị mụn để tránh gây kích ứng da.
Tạm thời không dùng sản phẩm trị mụn và phương pháp điều trị tại nhà.
Sử dụng kem chống nắng trước khi ra ngoài bởi da dễ bị tổn thương trước tác động của tia UV gây ra hắc tố đen khiến da đen sạm, dễ bị mụn, thâm và kích ứng.
Chế độ ăn uống của người có mụn trứng cá nên tránh các loại: Đường, sữa, thực phẩm có chứa glycemic cao, thức ăn nhanh, socola, thức ăn nhanh, đồ ăn vặt,…
Hãy uống thật nhiều nước để hỗ trợ da phục hồi và tái tạo sau khi điều trị. Mỗi ngày nên uống từ 2 đến 3 lít nước để đào thải độc tố, ngừa bùng phát mụn, cấp ẩm cho và giúp da trở nên căng bóng hơn.
Trong chế độ dinh dưỡng của người bị mụn nên bổ sung nhiều: Hàu, cá, hạt lanh, trà xanh, trái cây, rau củ, thực phẩm chứa Probiotic,…để da có đủ dưỡng chất đi nuôi dưỡng và tái tạo lại một làn da mới, đẹp và khỏe hơn.